Škocjan-grotten
Uitstekende universele waarde
Korte synthese
Het regionale park Škocjan Caves ligt op het Kras-plateau in het zuidwesten van Slovenië. Het beschermde gebied van 413 ha herbergt een uitzonderlijk kalkstenen grottenstelsel dat een van 's werelds grootste bekende ondergrondse riviercanyons omvat, dat door de Reka-rivier in de kalksteenbodem werd uitgehouwen. Langs zijn loop, de rivier verdwijnt plotseling in de karst ondergronds, alvorens door een uitgestrekt en pittoresk kanaal te gaan van maximaal 150 meter hoog en meer dan 120 meter breed, vaak in de vorm van dramatisch brullende stroomversnellingen en watervallen. De meest spectaculaire fysieke uitdrukking van de canyon is de enorme Martelkamer, met een volume van meer dan twee miljoen kubieke meter. Zoals de kloof, de enorme ondergrondse zalen en kamers van het grottenstelsel tonen verbluffende variaties van kalkstenen gesteente en secundaire grotformaties. Het is geen toeval dat karstonderzoek zijn oorsprong vindt in dit deel van Slovenië, die wetenschappelijk wordt aangeduid als "Klassieke Karst". De term "karst" zelf is afgeleid van de naam van het plateau, en is een van de vele technische termen die vaak worden gebruikt in de geologie en speleologie en die hun oorsprong hebben in de regio. Naast zijn bijna bovennatuurlijke visuele aantrekkingskracht, de omvang en het wetenschappelijk belang ervan, het regionale park herbergt ook opmerkelijke soorten en soortenverzamelingen, die gedijen in de aparte wereld van de ondergrondse omgeving en in de zogenaamde ingestorte dolines, een vorm van karst-zinkgaten. In de grotten leven veel endemische en bedreigde diersoorten, waaronder de Cave Salamander samen met vele ongewervelde dieren en schaaldieren. De zeer bijzondere omgevingsomstandigheden van de ingestorte dolines bieden een habitat voor zeldzame en bedreigde flora en fauna. Verder, lopende archeologische studies onthullen steeds meer details van een zeer lange geschiedenis van menselijke bewoning sinds de prehistorie. Er zijn sterke aanwijzingen dat onze voorouders het gebied waardeerden als een plaats voor nederzettingen. Archeologisch onderzoek heeft ook onthuld dat het gebied historisch werd gebruikt als begraafplaats en voor rituelen.
Criterium (vii):Het grottenstelsel van Škocjan en zijn omgeving zijn uitstekende en goed geconserveerde manifestaties van de Karst-topografie. Het onthult een breed scala aan karstkenmerken met zijn uitzonderlijke schaal en esthetische kwaliteit. Enkele opmerkelijke landschapshoogtepunten zijn de uitgestrekte, ongeveer twee kilometer lange ondergrondse kloof, tot zo'n 150 meter hoog en op plaatsen meer dan 120 meter breed. Een ondergrondse stroom loopt er doorheen langs reeksen watervallen, maakt er een groot visueel en auditief spektakel van. Hoger in de drogere plafonds en muren van de kloof, afzetting van kalksteen uit druipend water heeft verbazingwekkende stalagmieten en stalactieten gevormd, zoals de zogenaamde reuzen in Velika Dvorana (of "Grote Kamer"). De prachtige rimstone-poelen in Dvorana Ponvic (of "Chamber of Rimstone Pools") zijn even indrukwekkende manifestaties van calcietafzettingen. De beroemde zwembaden trekken wetenschappers en kunstenaars aan sinds hun formele ontdekking in 1888, en hun afbeeldingen belichaamden de buitenaardse schoonheid van de Škocjan-grotten. Het hoofdkanaal van de beroemde ondergrondse rivier duikt weer op in twee pittoreske ingestorte dolines genaamd Velika en Mala. Het adembenemende uitzicht van deze twee ingestorte dolines is afgebeeld in de tekeningen van de baanbrekende ontdekkingsreiziger Valvasor die dateren uit 1689, en is nooit opgehouden bezoekers te fascineren, kunstenaars en wetenschappers.
Criterium (viii):De Škocjan-grotten en hun omgeving zijn de belangrijkste plaatsen voor karsttopografie en zijn de plaats waar fundamentele termen zoals "karst" en "doline", hun oorsprong hebben. Dit is niet alleen een sterke indicatie van het belang van het pand voor de wetenschap, maar meer specifiek van het belang ervan voor de geschiedenis van de aardwetenschappen. Een indrukwekkende reeks uitzonderlijke karstmanifestaties, het resultaat van vroegere en huidige geologische, geomorfologisch, speleologische en hydrologische processen, zijn duidelijk zichtbaar voor zowel wetenschappers als bezoekers binnen een relatief klein gebied. Het hart van de website, het belangrijkste grottenstelsel met de ondergrondse delen van de Reka-rivier, gevormd in een dikke laag krijtkalksteen. Het constant dynamische systeem is een uitstekend schoolvoorbeeld van contact Karst met goed ontwikkelde functies, zoals een blinde vallei, ingestorte dolines, openingen, kloven en grotten. Opmerkelijk, deze geologische diversiteit ondersteunt een even fascinerende biologische diversiteit die belangrijke implicaties heeft voor land- en waterbeheer.
Integriteit
In vergelijking met veel andere beschermde gebieden van mondiaal belang, Het regionale park van de Škocjan-grotten is niet groot en geniet ook geen bijzonder strikte beschermingsstatus. Gelegen in een landelijk landschap met permanente menselijke aanwezigheid sinds onheuglijke tijden, de Škocjan-grotten zijn een bemoedigend voorbeeld van hoe uitzonderlijke natuurbehoudswaarden en langdurige en voortdurende menselijke aanwezigheid elkaar niet noodzakelijk uitsluiten. De grenzen van het regionale park en het Werelderfgoed, omvatten respectievelijk de meest opvallende kenmerken van de karsttopografie, en dragen daardoor sterk bij aan het behoud van deze belangrijke natuurwaarden. Het landschap en delen van het grottenstelsel zijn onderhevig geweest aan enige constructie en andere vormen van menselijk ingrijpen. Grote constructie vond plaats na de ontdekking van de grotten om onderzoek en openbare bezoeken te vergemakkelijken, in de beter bereikbare gebieden. Infrastructuur omvat voetpaden, bruggen en elektrische verlichting. Door beperkingen, zorgvuldig ontwerp en gebruik van materialen, grote schade aan de algehele integriteit kan en wordt voorkomen. Het Werelderfgoed wordt omringd door het Karst Biosphere Reserve, waarvan het regionale park Škocjan Caves de kernzone is. De buffer van het Karst-biosfeerreservaat vergroot de mogelijkheden en kansen om de integriteit van het bredere landschap waarvan het eigendom visueel is, te behouden, geologisch en ecologisch, een kleine, maar integraal onderdeel.
Beveiligings- en beheervereisten
Ontdekt in 1815, het beschermde gebied in zijn huidige uitbreiding werd pas in 1990 opgericht, na eerdere aanwijzing van ongeveer de helft van het gebied als Natuurmonument. In een expliciete poging om de opmerkelijke geologische en biologische diversiteit te bestuderen en te beheren, het paleontologisch en archeologisch erfgoed, evenals de etnologische en architectonische kenmerken van het cultuurlandschap op een geïntegreerde manier, het regionale park van de grotten van Škocjan (Zakon o Regijskem parku Škocjanske jame) werd gepubliceerd in het staatsblad van 1996. De grotten zijn openbaar eigendom, terwijl de oppervlakte is verdeeld in openbare en particuliere percelen. Een jaar later werd de openbare beheersautoriteit operationeel, uiteindelijk de invoering van managementplanning. In 1999, grote delen van de site werden ook een wetland van internationaal belang onder de Ramsar-conventie, als erkenning voor de uitzonderlijke waarde van deze ondergrondse wetlands. Een veel grotere landschapseenheid werd in 2004 aangewezen als het Karst-biosfeerreservaat in het kader van het Man and the Biosphere (MAB)-programma van UNESCO. Drie gebieden van communautair belang in het kader van Natura 2000 van de Europese Unie overlappen het grootste deel van het regionale park Škocjan Caves.
Drie kleine dorpjes, kocjan, Betanja en Matavun, bevinden zich in het regionale park, Dit impliceert waardevolle lokale kennis en de noodzaak om de lokale bewoners volledig te betrekken bij het beheer en de verdeling van de voordelen van het onroerend goed. Andere basisbehoeften op het gebied van management omvatten communicatie en bewustmakingsactiviteiten. Wetenschappelijk onderzoek op vele gebieden, inclusief geologie, is een essentieel onderdeel van de instandhoudingsbenadering en verschaft tevens informatie voor het gebiedsbeheer. Toeristische en recreatieve activiteiten vereisen een zorgvuldige planning, controle en impactmonitoring in het licht van de beperkte totale omvang van het beschermde gebied, de gelokaliseerde concentratie van toegang en de kwetsbaarheid van sommige van zijn attracties. Zoals gebruikelijk is bij het beheer van beschermde gebieden, bedreigingen komen niet allemaal uit het regionale park, wat suggereert dat er rekening moet worden gehouden met het bredere landschap. De Reka-rivier belichaamt deze permanente uitdaging. De waterkwaliteit is wisselend als gevolg van industriële vervuiling, riool- en landbouwafval, naast andere externe factoren, grote invloed op het waterleven. Hetzelfde, eerdere debatten over mogelijke effecten van voorgestelde windturbines op het nabijgelegen Vremscica-plateau herinneren eraan dat natuurbeheer nodig is om te reageren op onvermijdelijke veranderingen, om zijn positie te verdedigen en om concurrerende eisen in evenwicht te brengen.
