Kolonies van Weldadigheid
Uitstekende universele waarde
Korte synthese
De Kolonies van Weldadigheid waren een Verlichtingsexperiment in sociale hervorming dat een innovatief, zeer invloedrijk model van pauper relief en van kolonistenkolonialisme - de agrarische binnenlandse kolonie. Vanaf 1818, de Maatschappij van Weldadigheid stichtte landbouwkolonies in landelijke gebieden van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (nu Nederland en België). De Koloniën van Weldadigheid creëerden een zeer functioneel landschap uit geïsoleerde veen- en heidegebieden door de binnenlandse kolonisatie van paupers. In het proces, kolonisten zouden moreel hervormde ideale burgers worden, bijdragen aan de rijkdom van het land en het integreren van marginale gebieden in opkomende natiestaten.
Over een periode van zeven jaar, bijna 80 vierkante kilometer woestenij, binnenlands grondgebied dat ongeschikt wordt geacht voor vestiging, werden teruggewonnen in koloniën. De koloniën hadden orthogonale wegen, linten van huizen en kleine boerderijen, en gemeenschappelijke gebouwen. Vanaf 1819, Ook werden er ‘onvrije’ kolonies gesticht, de laatste in 1825; deze kenmerkten grote instellingen en grotere boerderijen opnieuw in een orthogonaal patroon van velden en lanen, en huisvestte bepaalde groepen kansarme mensen met steun van de staat. Op hun hoogtepunt zo'n 18, 000 mensen woonden in de koloniën, inclusief die binnen het pand.
Het proces van transformatie van de armste landschappen en burgers door middel van een utopisch proces van social engineering ging door tot ver in de 20e eeuw. Na 1918, de koloniën verloren hun relevantie en evolueerden naar ‘normale’ dorpen en gebieden met instellingen voor justitiële zorg. Het landgoed bestaat uit vier voormalige koloniën in drie delen:de vrije koloniën Frederiksoord en Wilhelminaoord, de kolonie Wortel die een vrije kolonie was die evolueerde naar een onvrije kolonie, en de onvrije kolonie Veenhuizen.
Criterium (ii):De Kolonies van Weldadigheid getuigen van een uitzonderlijk en landelijk Verlichtingsexperiment in sociale hervorming, door een systeem van grote agrarische thuiskolonies. Ze stelden een model van social engineering voor gebaseerd op het begrip ‘productieve arbeid’, met als doel arme mensen om te vormen tot ‘ijverige’ burgers en onontgonnen ‘woestenijen’ tot productief land. Naast werk, onderwijs en morele verheffing werden beschouwd als essentiële bijdragen aan het doel om van arme mensen zelfredzame burgers te maken. De Kolonies van Weldadigheid werden ontwikkeld als systematische zelfvoorzienende agrarische nederzettingen met ultramoderne sociale voorzieningen. Als zodanig, de Kolonies van Weldadigheid pionierden met het binnenlandse koloniemodel, veel internationale aandacht trekken. Al meer dan een eeuw, zij oefenden invloed uit op verschillende vormen van justitiële zorg in West-Europa en daarbuiten.
Criterium (iv):De Kolonies van Weldadigheid zijn een uitstekend voorbeeld van binnenlandse landbouwkolonies die in de 19e eeuw zijn opgericht met het sociale doel van armoedebestrijding. Bewust als ‘eilandjes’ gekweekt in afgelegen heide- en veengebieden, de koloniën implementeerden de ideeën van een panoptische instelling voor de armen in hun functionele en ruimtelijke organisatie. Ze zijn een uitstekend voorbeeld van een landschapsontwerp dat een agrarische thuiskolonie met een sociaal doel vertegenwoordigt. De landschapspatronen weerspiegelen het oorspronkelijke karakter van de verschillende soorten koloniën en hun daaropvolgende evolutie, en illustreren de omvang, de ambitie en de evolutie van dit sociale experiment in zijn bloeiperiode (1818-1918).
Integriteit
Het pand bevat alle attributen die de Outstanding Universal Value uitstralen. Het bevat belangrijke voorbeelden van zowel vrije als onvrije kolonies. Alle samenstellende delen bestaan uit een combinatie van landschapsrelicten die samen de bloeiperiode van het Koloniemodel illustreren. In het geval van de vrije kolonies, kenmerken zijn de lange linten van huizen en kleine boerderijen in een patroon van orthogonale wegen en velden. De onvrije kolonies omvatten grotere gebouwencomplexen, huisvesting, en grotere boerderijen in een orthogonaal georganiseerd landschap van lanen en velden. Kenmerken van de landschappen zijn onder meer hun orthogonale structuur met wegen, laanbeplanting, andere aanplant, weiden, velden en bossen, en met de karakteristieke huizen, boerderijen, instellingen, kerken, scholen en industriële gebouwen. Hoewel er in de loop van de tijd veranderingen en evolutie zijn geweest, het pand weerspiegelt de best bewaarde culturele landschappen van de vrije en onvrije kolonies.
authenticiteit
De authenticiteit van het pand is gebaseerd op de ligging, vorm en ontwerp, en materialen. Het kenmerkende cultuurlandschap met zijn gestructureerde vorm, aanplant, overgebleven gebouwen en archeologische vindplaatsen uit de periode waarin de koloniën ontstonden en bloeiden, waarheidsgetrouw en geloofwaardig het verhaal van de Kolonies van Weldadigheid vertellen en de Uitzonderlijke Universele Waarde weerspiegelen.
Het gebruik van de Koloniën voor landbouw en de sociale doelstellingen die de Maatschappij van Weldadigheid gedurende twee eeuwen had geformuleerd, werden voornamelijk voortgezet en aangevuld met nieuwe functies, die de oorspronkelijke sociale betekenis van de koloniën opnieuw definieerde, in de geest van de koloniën en aangepast aan veranderende tijden. De verbindende factor is niet één enkele ‘authentieke’ periode, maar de landschapsstructuur die zich in twee bepalende fasen heeft ontwikkeld:de eerste fase van de schepping (1818-1859), de fase van de verdere evolutie, de fase van staatsinstellingen en privatisering (1860-1918).
Beveiligings- en beheervereisten
Het eigendom wordt beschermd door verschillende en zeer verschillende instrumenten die in schaal variëren van nationale wetten tot gemeentelijke codes, die zowel natuurlijke als culturele waarden omvatten. Deze bieden sectorale richtlijnen of criteria voor interventie en instandhouding van het onroerend goed. Voor individuele gebouwen is rechtsbescherming voldoende. In beide landen, representatieve gebouwen hebben de monumentenstatus gekregen en zijn beschermd. Dit omvat een aantal gebouwen en gebouwensembles binnen de koloniën die als individuele monumenten worden beschermd. Op nationaal niveau, alle Nederlandse koloniën zijn geheel of gedeeltelijk beschermd als dorpsgezichten. In België, Wortel is een beschermd cultureel erfgoedlandschap. Overwogen moet worden dat de landelijke bescherming van het dorpsgezicht de volledige omvang van Wilheminaoord dekt. In Nederland, in 2021 een nieuwe Omgevingswet in werking treedt om de bescherming van erfgoedwaarden te regelen, ter vervanging van de bestaande Wet op de Ruimtelijke Ordening. De nieuwe wet biedt kansen voor de integrale bescherming van Outstanding Universal Value, en voor de beoordeling van nieuwe ontwikkelingen. De organisatie van het beheersysteem voor het onroerend goed lijkt effectief. Dit omvat een intergouvernementeel comité om kwesties tussen de staten die partij zijn te bespreken, een transnationale stuurgroep, de aanwijzing van locatiehouders in elk land, een technische adviescommissie, locatiemanagers en medewerkers. Er is een beheersplan dat bestaat uit een hoofddocument met betrekking tot het hele pand, evenals drie specifieke plannen voor de samenstellende delen. De focus van het beheerplan is het behoud en de versterking van de Outstanding Universal Value voor de serie als geheel en voor de individuele kolonies. Risicoparaatheid wordt aangepakt via bestaande mechanismen in plaats van een specifieke strategie. Bezoekersbeheer wordt bereikt door een reeks maatregelen, waaronder bezoekerscentra, interpretatieve materialen en ondersteunende faciliteiten, en verdere maatregelen zijn gepland. Verkeersmanagement wordt erkend als een probleem. Lokale gemeenschappen en bewoners zijn via formele en andere middelen nauw betrokken bij het beheer van het vastgoed. Een voortdurende uitdaging zal zijn om het pand als één geheel te beheren, vooral om ervoor te zorgen dat de benaderingen voor natuurbehoud in dezelfde richting evolueren.
