Natuurlijk en cultureel erfgoed van de regio Ohrid
Uitstekende universele waarde
Korte synthese
De regio van het meer van Ohrid, een gemengd werelderfgoed dat c. 94, 729 ha, werd voor het eerst ingeschreven voor zijn natuurbeschermingswaarden in 1979 en voor zijn culturele erfgoedwaarden een jaar later. Deze inscripties hadden betrekking op het deel van het meer in Noord-Macedonië. Het pand werd uitgebreid met de rest van het meer van Ohrid, gevestigd in Albanië, anno 2019.
Het meer van Ohrid is een overtreffend natuurverschijnsel, die een toevluchtsoord biedt voor tal van endemische en overblijfselen van zoetwaterflora en -fauna uit het tertiair. Als een diep en oud meer van tektonische oorsprong, Het meer van Ohrid bestaat al ongeveer twee tot drie miljoen jaar onafgebroken. De oligotrofe wateren behouden meer dan 200 soorten planten en dieren die uniek zijn voor het meer, inclusief algen, turbellaire platwormen, slakken, schaaldieren en 17 endemische vissoorten, waaronder twee soorten forel, evenals een rijk vogelleven.
Gelegen aan de oevers van het meer van Ohrid, de stad Ohrid is een van de oudste menselijke nederzettingen in Europa. Meestal gebouwd tussen de 7e en 19e eeuw, Ohrid is de thuisbasis van het oudste Slavische klooster (gewijd aan St. Pantelejmon) en meer dan 800 Byzantijnse iconen van wereldwijde faam daterend uit de 11e eeuw tot het einde van de 14e eeuw. De architectuur van Ohrid vertegenwoordigt het best bewaarde en meest complete ensemble van oude stedelijke architectuur van dit deel van Europa. De Slavische cultuur verspreidde zich van Ohrid naar andere delen van Europa. Bij archeologische opgravingen in het oude gedeelte van Ohrid zijn tot nu toe zeven basilieken ontdekt. Deze basilieken werden gebouwd tijdens de 4e, 5e en begin van de 6e eeuw en bevatten architecturale en decoratieve kenmerken die ontegensprekelijk wijzen op een sterke opkomst en glorie van Lychnidos, de vroegere naam van de stad. De structuur van de stadskern wordt ook verrijkt door een groot aantal archeologische vindplaatsen, met de nadruk op vroegchristelijke basilieken, die ook bekend staan om hun mozaïekvloeren. Bijzondere nadruk op de oude stadsarchitectuur van Ohrid moet worden gelegd op het metselwerkerfgoed van de stad. Vooral, De traditionele lokale invloed van Ohrid is te zien in de goed bewaard gebleven laat-Ottomaanse stedelijke woonarchitectuur uit de 18e en 19e eeuw. De beperkte ruimte voor bouwactiviteiten heeft geleid tot de vorming van een zeer smal stratennetwerk.
Op het schiereiland Lin, in het westen van het meer, de vroegchristelijke Lin-kerk, opgericht in het midden van de 6e eeuw, is gerelateerd aan de basilieken van de stad Ohrid in termen van architectonische vorm en decoratieve vloermozaïeken, en mogelijk ook via liturgische verbindingen.
Hoewel de stad Struga aan de noordelijke oevers van het meer van Ohrid ligt, het stadsleven is geconcentreerd langs de oevers van de rivier de Crn Drim, die uit het meer stroomt. Het bestaan van Struga is verbonden met verschillende vissersnederzettingen op houten palen langs de oever van het meer. Een groot aantal archeologische vindplaatsen getuigen van oorsprong uit de Neolithische periode, de bronstijd, de Macedonische Hellenistische periode, de Romeinse en de vroege middeleeuwen. Soortgelijke prehistorische paalwoningen zijn ook geïdentificeerd in de westelijke rand van het meer.
De convergentie van goed bewaarde natuurlijke waarden met de kwaliteit en diversiteit van haar culturele, materieel en spiritueel erfgoed maakt deze regio echt uniek.
Criterium (i): De stad Ohrid is een van de oudste menselijke nederzettingen in Europa. Als een van de best bewaarde complete ensembles met archeologische overblijfselen van de bronstijd tot de middeleeuwen, Ohrid heeft een voorbeeldige religieuze architectuur uit de 7e tot 19e eeuw, evenals een stedelijke structuur met lokale architectuur uit de 18e en 19e eeuw. Ze bezitten allemaal echte historische, architectonisch, culturele en artistieke waarden. De concentratie van archeologische overblijfselen en stedelijke structuren in het oude stedelijke centrum van Ohrid, op het schiereiland Lin, en langs de kust van het meer van Ohrid en de omliggende gebieden creëert een uitzonderlijk harmonieus ensemble, dat is een van de belangrijkste kenmerken die deze regio echt uniek maken.
Criterium (iii): Het pand is een getuigenis van Byzantijnse kunst, weergegeven door meer dan 2, 500 vierkante meter aan fresco's en meer dan 800 iconen van wereldwijde faam. De kerken van St. Sophia (11e eeuw), Heilige Moeder van God Perivleptos en St. John Kaneo vertonen met name een hoog niveau van artistieke prestaties in hun fresco's en theologische voorstellingen, uitgevoerd door zowel lokale als buitenlandse kunstenaars. Oude architecten bouwden immense basilieken, die eeuwenlang model moesten staan voor andere basilieken. De ontwikkeling van het kerkelijk leven langs de oevers van het meer, samen met zijn eigen religieuze architectuur, fresco's en iconen, getuigt van de betekenis van deze regio als religieus en cultureel centrum door de eeuwen heen. De overeenkomsten tussen de mozaïeken van de Lin-kerk in het westen van het meer met die van de vroege basilieken van Ohrid in het oosten, een enkele culturele traditie weerspiegelen.
Criterium (iv): De regio van het meer van Ohrid heeft het oudste Slavische klooster en de eerste Slavische universiteit in de Balkan – de literaire school van Ohrid die het schrijven verspreidde, onderwijs en cultuur in de oude Slavische wereld. Het oude stadscentrum van Ohrid is een uniek bewaard gebleven, authentieke oude stedelijke entiteit, aangepast aan de ligging en het terrein van het kustmeer, die wordt gekenmerkt door uitzonderlijke heilige en profane architectuur. De architectonische overblijfselen bestaande uit een forum, openbare gebouwen, woningen en heilige gebouwen met hun infrastructuur dateren uit de oude stad Lychnidos (de vroegere naam van de stad). De aanwezigheid van vroegchristelijke architectuur uit de 4e tot de 6e eeuw wordt bevestigd door de hoge basilieken van Ohrid en de kleine kerk van Lin. De Byzantijnse architectuur van Ohrid met een groot aantal bewaarde heilige gebouwen van verschillende typen van de 9e tot de 14e eeuw, staat hoog in het vaandel en draagt bij aan de eenheid van haar stedenbouwkundige architectuur.
Criterium (vii): De onderscheidende natuurwaarden van het meer van Ohrid, met een geschiedenis die teruggaat tot voor de ijstijd, vertegenwoordigen een overtreffend natuurverschijnsel. Als gevolg van zijn geografische isolatie en ononderbroken biologische activiteit, Het meer van Ohrid biedt een uniek toevluchtsoord voor talrijke endemische en relict zoetwatersoorten van flora en fauna. De oligotrofe wateren bevatten meer dan 200 endemische soorten met een hoge mate van endemisme voor met name bentische soorten, inclusief algen, diatomeeën, turbellaire platwormen, slakken, schaaldieren en 17 endemische vissoorten. De natuurlijke vogels van het meer dragen ook aanzienlijk bij aan de instandhoudingswaarde.
Integriteit
Het onroerend goed omvat alle kenmerken die de uitzonderlijke universele waarde van het onroerend goed overbrengen in relatie tot natuurlijke en culturele criteria.
De belangrijkste bedreigingen voor de integriteit van het onroerend goed zijn onder meer ongecoördineerde stadsontwikkeling, toenemende bevolking, onvoldoende behandeling van afvalwater en vast afval, en toeristische druk, evenals een aantal andere problemen. In aanvulling, vervuiling door toegenomen verkeer beïnvloedt de kwaliteit van het water, wat leidt tot uitputting van natuurlijke hulpbronnen. De zeer endemische biodiversiteit en de natuurlijke schoonheid van het meer zijn bijzonder kwetsbaar voor veranderingen in de waterkwaliteit, en er is alarmerend bewijs van een groei van voedingsstoffen die de oligotrofe ecologie van het meer bedreigt. Deze oligotrofe toestand is de basis voor de natuurbehoudswaarde, en actie om deze dreiging aan te pakken moet een prioriteit zijn.
De integriteit van de stad Ohrid leed tot op zekere hoogte, aangezien verschillende huizen die aan het einde van de 19e eeuw waren gebouwd, werden gesloopt om de opgegraven overblijfselen van het Romeinse theater tentoon te stellen. De algehele samenhang van het pand, en in het bijzonder de relatie tussen stedelijke gebouwen en het landschap van het meer, is kwetsbaar voor het gebrek aan adequate bescherming en controle van nieuwe ontwikkelingen.
authenticiteit
Het stadje Ohrid is redelijk goed bewaard gebleven, hoewel ongecontroleerde incrementele ingrepen de algehele vorm van het monumentale stedelijke ensemble hebben beïnvloed, evenals de oever van het meer en het bredere landschap. Deze zijn ook kwetsbaar voor grote infrastructurele projecten en andere ontwikkelingen.
Wat betreft de religieuze gebouwen rond Ohrid, Sinds de jaren negentig zijn er belangrijke conserverings- en restauratiewerken uitgevoerd. De conserveringswerken aan de monumenten in de regio zijn grondig onderzocht en gedocumenteerd, maar sommige hebben de authenticiteit van het pand beïnvloed. De iconen en fresco's zijn in goede staat en worden bewaard in de kerken. De oorspronkelijk woonfunctie van sommige gebouwen is in de loop van de tijd veranderd, evenals een deel van de interieurinrichting van woongebouwen, die werden aangepast om de levensomstandigheden te verbeteren. Terwijl bij reconstructies vaak materialen werden gebruikt die identiek waren aan de materialen die werden gebruikt tijdens de bouw, er zijn ook af en toe nieuwe materialen gebruikt, die een bedreiging vormt voor de authenticiteit van het onroerend goed.
De Lin-kerk en haar context is kwetsbaar voor gebrek aan bescherming en, onvoldoende gecontroleerde instandhouding en ontwikkeling. Aan de westkant van het meer, de steun die de bufferzone biedt aan het Lin-schiereiland en de landschapsomgeving van het meer zal waarschijnlijk niet effectief zijn als gevolg van een gebrek aan adequate bescherming en ontwikkelingscontrole.
Beveiligings- en beheervereisten
Het natuurlijke en culturele erfgoed van de regio Ohrid kent verschillende lagen van wettelijke bescherming die door beide staten die partij zijn wordt geboden. In het Noord-Macedonische deel van het pand, de bescherming van cultureel erfgoed wordt geregeld door de wet op de bescherming van het cultureel erfgoed (Staatsblad van RM nr. 20/04, 115/07), statuten en een wet die de oude stadskern van Ohrid tot cultureel erfgoed van bijzonder belang verklaart (Staatsblad van RM nr. 47/11). Er is momenteel geen specifieke nationale bescherming voor culturele locaties in Albanië. De bescherming van natuurlijk erfgoed wordt geregeld door de wet op de natuurbescherming (Staatsblad van RM nr. 67/2004, 14/2006 en 84/2007), ook binnen en buiten beschermde gebieden. Er is ook de wet op het beheer van het culturele en natuurlijke werelderfgoed van de regio Ohrid (staatsblad van RM nr. 75/10). In Albanië, het terrestrische/aquatische beschermde landschap (PPL) van Pogradec werd in 1999 wettelijk opgericht om zowel terrestrische als aquatische ecosystemen te beschermen, en beslaat het hele gebied van het pand en de bufferzone. De staten die partij zijn hebben ook verschillende overeenkomsten getekend voor het beheer en de bescherming van het meer, bijvoorbeeld de wet op de bescherming van grensoverschrijdende meren van 2003. Juridische instrumenten moeten worden bijgewerkt en geïmplementeerd om het eigendom te beschermen.
Het pand wordt beheerd en beschermd door middel van een reeks relevante managementdocumenten, en een effectief algemeen beheersplan is een duidelijke langetermijnvereiste. Het "Fysieke Plan van de Republiek Macedonië" [sic] van 2004 biedt het meest uitgebreide langetermijn- en geïntegreerde document voor landbeheer, het geven van een visie voor het doel, bescherming, organisatie en landschap van het land en hoe het te beheren. In Albanië, het beheersplan voor de PPL is van hoge kwaliteit, en in 2014 is een beschermend landschapsbeheerplan ontwikkeld, met als doel het management te versterken, de bescherming en het behoud van habitats verhogen, toeristisch en recreatief gebruik ontwikkelen, en de ontwikkeling van duurzame landbouw en sociaaleconomische activiteiten aan te moedigen. Dit omvat een vijfjarig actieplan (2014-2019) dat tot doel heeft corrigerende maatregelen te nemen door het beheer en de samenwerking te versterken en het wettelijk kader te verbeteren. Het plan stelt voor om de stedelijke gebieden en de gebieden waar intensieve landbouwpraktijken plaatsvinden rond de steden Pogradec en Buçimas uit te sluiten van de zonering van het beschermde landschap. Aan dit beheersplan is een Werelderfgoedsupplement (2017-2027) toegevoegd dat systemen beschrijft om het beheer van het uitgebreide vastgoed en de bufferzone te versterken. Dit supplement dekt zowel cultureel als natuurlijk erfgoed in termen van bedreigingen en noodzakelijke acties. Deze plannen moeten effectief worden uitgevoerd en regelmatig worden bijgewerkt. Er zijn tekortkomingen geconstateerd in de algemene uitvoering van de stedenbouwkundige en beschermde ruimtelijke ordeningsvoorschriften en plannen in beide staten die partij zijn, die volledig moeten worden aangepakt.
In Noord-Macedonië, het pand wordt beheerd door twee ministeries (het ministerie van Cultuur en het ministerie van Milieu), via drie gemeenten (Ohrid, Struga en Debrca), hoewel de gemeenten wettelijk niet de bevoegdheid hebben om cultureel en natuurlijk erfgoed te beschermen. Het Instituut voor de bescherming van monumenten van cultuur en musea in Ohrid heeft de bevoegdheid om cultureel erfgoed te beschermen, en het Natuurhistorisch Museum in Struga is verantwoordelijk voor de bescherming van roerend erfgoed. Het Galichica National Park is bevoegd om het natuurlijke erfgoed binnen het park als geheel te beheren, en een deel van het cultureel erfgoed dat zich op het grondgebied van het park bevindt. Het Instituut voor Hydrobiologie in Ohrid is verantwoordelijk voor de continue monitoring van het ecosysteem van het meer van Ohrid, het onderzoek en de zorg voor de flora en fauna van het meer van Ohrid, evenals het beheer van de viskwekerij, ook om de visbestanden van het meer te verrijken. In Albanië, er wordt een beheerscomité voorgesteld dat een aangepaste versie is van het Comité voor de beschermde gebieden. Deze zal bestaan uit vertegenwoordigers van de belangrijkste overheidsinstanties op het gebied van zowel cultuur als natuur, waarbij het Nationaal Agentschap voor Beschermde Gebieden een centrale verantwoordelijkheid heeft op het gebied van natuurbehoud, en een vertegenwoordiger van een burgerinitiatief.
Geïntegreerd beheer van natuurlijk en cultureel erfgoed door middel van een gezamenlijk coördinerend orgaan en gezamenlijke beheerplanning zijn dringend nodig om ervoor te zorgen dat zowel de natuurlijke als culturele waarden van het onroerend goed op een volledig geïntegreerde manier worden behouden. Gezien de kwetsbaarheden van het onroerend goed in verband met de ontwikkeling en effecten van toerisme, de beheervereisten voor het onroerend goed moeten worden versterkt en er moeten nieuwe samenwerkingsmechanismen en beheerpraktijken worden ingevoerd. Dit kan inhouden dat de bestaande beschermde gebieden opnieuw worden geëvalueerd, en zorgen voor voldoende financiële en personele middelen voor het management, evenals voor een effectieve planning van het management en een goede wetshandhaving. Terwijl grensoverschrijdende beheersmechanismen op papier zijn opgezet, deze moeten actief en volledig operationeel zijn, doorlopend, om de grensoverschrijdende samenwerking te waarborgen die nodig is om de toekomst van het meer van Ohrid op lange termijn veilig te stellen. Er moeten ook voldoende budgetten worden voorzien, verder gaan dan de ambities die zijn vastgelegd in de beheersdocumenten van het vastgoed. Effectieve integratie en implementatie van planningsprocessen op verschillende niveaus, sectoroverschrijdende samenwerking, participatie van de gemeenschap en grensoverschrijdend natuurbehoud zijn allemaal voorwaarden voor een succesvol langetermijnbeheer van het meer van Ohrid.
Een reeks ernstige problemen op het gebied van bescherming en beheer vereisen krachtig en effectief optreden van de staten die partij zijn, gezamenlijk optreden voor het geheel van het onroerend goed en binnen elk van hun grondgebieden. Deze omvatten de dringende noodzaak om de waterkwaliteit van het meer te beschermen en daarom zijn oligotrofe ecologische functie te behouden; om het toerisme en de daarmee samenhangende legale en illegale ontwikkeling en de effecten van ontwikkeling op habitats en soorten in het hele pand aan te pakken, ook aan de oevers van het meer. De winning van hulpbronnen moet ook effectief worden gereguleerd, en afgedwongen, ook met betrekking tot visserij en houtoogst; en actie is vereist om te beschermen tegen de introductie van uitheemse invasieve soorten. Er zijn ook aanwijzingen dat klimaatverandering van invloed is op het onroerend goed, zoals door de opwarming van het meer, die internationale aandacht vereist, aangezien dergelijke problemen niet op lokaal niveau kunnen worden aangepakt.
