Neolithische site van Çatalhöyük
Uitstekende universele waarde
Korte synthese
De enorme archeologische vindplaats Çatalhöyük bestaat uit twee verhalen die tot 20 meter boven de Konya-vlakte op het Zuid-Anatolische plateau uitstijgen. Opgravingen van de oostelijke tell hebben 18 niveaus van neolithische bewoning onthuld die dateren van 7, 400-6, 200 voor Christus die uniek bewijs hebben geleverd van de evolutie van prehistorische sociale organisatie en culturele praktijken, het verlichten van de vroege aanpassing van mensen aan het zittende leven en de landbouw. De westerse opgravingen onthulden voornamelijk Chalcolithische bezettingsniveaus van 6, 200-5, 200 voor Christus, die een weerspiegeling zijn van de voortzetting van de culturele praktijken die duidelijk waren in de eerdere oostelijke heuvel.
Çatalhöyük is een zeer zeldzaam voorbeeld van een goed bewaard gebleven neolithische nederzetting en wordt al enkele decennia beschouwd als een van de belangrijkste locaties voor het begrijpen van de menselijke prehistorie. De site is uitzonderlijk vanwege de aanzienlijke omvang en de lange levensduur van de nederzetting, de kenmerkende lay-out van rijtjeshuizen met daktoegang, de aanwezigheid van een grote verzameling kenmerken, waaronder muurschilderingen en reliëfs die de symbolische wereld van de bewoners vertegenwoordigen. Op basis van het uitgebreid gedocumenteerde onderzoek ter plaatse, de bovenstaande kenmerken maken het de belangrijkste menselijke nederzetting die het vroege vaste landbouwleven van een neolithische gemeenschap documenteert.
Criterium (iii):Çatalhöyük biedt een unieke getuigenis van een moment uit het Neolithicum, waarin de eerste agrarische nederzettingen werden gevestigd in centraal Anatolië en zich door de eeuwen heen ontwikkelden van dorpen tot stedelijke centra, grotendeels gebaseerd op egalitaire principes. De vroege principes van deze nederzettingen zijn goed bewaard gebleven door het verlaten van de site gedurende meerdere millennia. Deze uitgangspunten zijn te lezen in het stedenbouwkundig plan, architecturale structuren, muurschilderingen en grafmonumenten. De stratigrafie van maximaal 18 nederzettingslagen vormt een uitzonderlijk getuigenis van de geleidelijke ontwikkeling, herinrichting en uitbreiding van de nederzetting.
Criterium (iv):De huizenclusters van Çatalhöyük, gekenmerkt door hun straatloze buurten, woningen met daktoegang, en huistypes die een sterk afgebakende verdeling van activiteitsgebieden en kenmerken vertegenwoordigen volgens een duidelijke ruimtelijke ordening die is uitgelijnd op hoofdrichtingen, vormen een uitstekend nederzettingstype uit de Neolithische periode. De vergelijkbare afmetingen van de woningen in de stad illustreren een vroeg type stedenbouwkundig ontwerp gebaseerd op gemeenschaps- en egalitaire idealen.
Integriteit
De opgegraven overblijfselen van de prehistorische nederzetting verspreid over 2, 000 jaar zijn in situ in goede staat bewaard gebleven, en zijn volledig opgenomen in de eigendomsgrenzen. De twee archeologische heuvels rijzen op uit de omringende vlakte en vormen een onderscheidend landschapskenmerk dat zijn visuele integriteit heeft behouden. Schuilplaatsen die boven de twee belangrijkste opgravingsgebieden zijn gebouwd, beschermen de archeologische structuren tegen directe effecten van het klimaat en verminderen zo de onmiddellijke gevaren van regenval en erosie.
authenticiteit
De archeologische overblijfselen van Çatalhöyük hebben hun authenticiteit in materiaal behouden, substantie, locatie en omgeving. Meer dan veertig jaar goed gedocumenteerd onderzoek en opgravingen op de site getuigen van de leesbaarheid van de site als een vroeg-neolithische nederzetting en daarmee van de authenticiteit ervan. De site en opgravingen zijn goed bewaard gebleven. De fysieke massa en schaal van de heuvels zijn niet veel veranderd sinds de site voor het eerst werd ontdekt in 1958.
Beveiligings- en beheervereisten
Het pand wordt op het hoogste niveau beschermd als een oud monument onder het Turkse directoraat-generaal voor monumenten bij wet 2863/1983 inzake de bescherming van cultureel en natuurlijk erfgoed, gewijzigd in 1987 en 2004. Het werd geregistreerd als beschermd gebied op de nationale inventaris van 1981 door de Hoge Raad voor Onroerende Oudheden en Monumenten. Volgens deze instrumenten lokale autoriteiten zijn ook verantwoordelijk voor de bescherming van het onroerend goed.
Het beheer van de site staat onder toezicht van de Çatalhöyük Coördinatie- en Toezichtraad (CSC), een Raad van Advies en een Managementplanteam. Er is formeel een locatiemanager aangesteld en er is ook een managementplanteam opgericht met experts van het opgravingsteam in Çatalhöyük en de afdelingen die verband houden met het ministerie van Cultuur en Toerisme. Op basis van de ervaring die is opgedaan met een eerder in 2004 opgesteld beheerplan, het nieuw vast te stellen beheersplan bevat specifieke paragrafen over bezoekersbeheer, toegang, opleiding, risicoparaatheid en betrokkenheid van de lokale gemeenschap en zal naar verwachting eind 2012 worden afgerond. Het verstrekken van regelmatige financiële en personele middelen, evenals een speciaal archief voor documentatie van opgravings- en conserveringsactiviteiten zijn de sleutel tot het beheersysteem.
