Oude steden van Djenné
Uitstekende universele waarde
Korte synthese
Djenne, hoofdplaats van de Djenné-cirkel, gelegen op 130 km ten zuidwesten van Mopti (de regionale hoofdstad) en ongeveer 570 km ten noordoosten van Bamako (de nationale hoofdstad), is een van de oudste steden van sub-Sahara Afrika.
Het cultuurgoed “Oude Steden van Djenné” is een seriële eigendom bestaande uit vier archeologische vindplaatsen, namelijk Djenné -Djeno, Hambarketolo, Kaniana en Tonomba, samen met het oude weefsel van de huidige stad Djenné met een oppervlakte van 48,5 ha en verdeeld in tien districten. Het pand is een ensemble dat gedurende vele jaren de typisch Afrikaanse stad heeft gesymboliseerd. Het is ook bijzonder representatief voor de islamitische architectuur in Afrika bezuiden de Sahara.
Het pand wordt gekenmerkt door het intensieve en opmerkelijke gebruik van aarde specifiek in de architectuur. De opmerkelijke moskee van grote monumentale en religieuze waarde is daar een uitstekend voorbeeld van. De stad staat bekend om zijn burgerlijke constructies, met de kenmerkende stijl van verticaliteit en steunberen, evenals de elegante monumentale huizen met ingewikkelde gevels.
Opgravingen uitgevoerd in 1977, 1981, 1996 en 1997, onthulde een buitengewone pagina van de menselijke geschiedenis die teruggaat tot de 3e eeuw voor Christus. Ze hebben een archeologisch ensemble aan het licht gebracht dat getuigt van een pre-islamitische stedelijke structuur met een rijkdom aan ronde of rechthoekige constructies in djenné ferey en talrijke archeologische overblijfselen (grafpotten, pottenbakkerij, molenstenen, slijpmachines, metalen scoria enz.).
Het pand « Oude Steden van Djenné » omvat de stad Djenné, gekenmerkt door een opmerkelijke architectuur en zijn stedelijk weefsel, van zeldzame harmonie, en vier (4) archeologische vindplaatsen die getuigen van een lang vervlogen pre-islamitische beschaving.
Het pand « Oude steden van Djenné » heeft nog steeds de waarden die zijn uitzonderlijke universele waarde rechtvaardigden bij zijn inschrijving op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Eerst en vooral, de archeologische, historisch, religieuze en architecturale waarden moeten worden vermeld.
Criterium (iii):Djenné-Djeno, samen met Hambarketolo, Tonomba en Kaniana zijn uitzonderlijke getuigen van de pre-islamitische beschavingen in de binnendelta van de Niger. De ontdekking van vele woningen op de site van Djenné-Djeno (overblijfselen van traditionele bakstenen structuren (djénné ferey), grafpotten) en een schat aan terracotta-artefacten en metaal maken dit een belangrijke archeologische vindplaats voor de studie van de evolutie van woningen, industriële en ambachtelijke technieken.
Criterium (iv):Het oude weefsel van Djenné is een uitstekend voorbeeld van een architecturale groep gebouwen die een belangrijke historische periode illustreren. Beïnvloed door de Marokkaanse architectuur (1591), en later gemarkeerd door het Toucouleur-rijk in 1862, de architectuur van Djenné wordt gekenmerkt door zijn verticaliteit, de steunberen accentueren de gevels van de huizen met twee verdiepingen waarvan de ingangen altijd speciale aandacht krijgen. De reconstructie van de moskee (1906-1907) resulteerde in de oprichting van een monument dat de lokale religieuze architectuur vertegenwoordigt.
Integriteit
De overblijfselen van de vier archeologische vindplaatsen zijn intact gebleven (aardewerkscherven, begrafenis kruiken, overblijfselen van muren en ronde of rechthoekige woningen van traditionele ronde bakstenen (djénné ferey), beeldjes en modderstenen, metalen slakken, molenstenen, slijpmachines en islamitische begraafplaatsen). De moerassen waar de kleine eilanden zich bevinden zorgen voor een relatieve fysieke integriteit. Echter, deze ingeschreven archeologische vindplaatsen zijn kwetsbaar voor zeer ernstige bedreigingen zoals uitspoeling, erosie en geulvorming door slecht weer en ongecontroleerde verstedelijking.
Naast de prestigieuze moskee, Djenné heeft nog steeds zijn elegante monumentale huizen van rigoureuze samenstelling met gevels soms versierd met een veranda, en ondersteunende pilasters met, in het midden, "de pot", een decoratief motief dat de positie van de voordeur aangeeft. Deze aarden architectuur, een van de criteria voor inschrijving van het onroerend goed op de Werelderfgoedlijst, decennialang wijzigingen heeft ondergaan die de esthetische waarden hebben veranderd, bijvoorbeeld:
de introductie van moderne materialen, namelijk cement, gebakken bakstenen en metalen deuren en ramen;
het verdwijnen van decoratieve elementen op de gevels, kenmerkend voor de aarden architectuur van Djenné.
authenticiteit
De authenticiteit van de site, in het bijzonder de ingeschreven oude stof, wordt getuigd door het gebruik van weinig gemodificeerde bouwmaterialen:aarde is het algemene bevoorrechte materiaal. De overdracht van bouwtechnieken is toevertrouwd aan de Barey Corporation, steenhouwers van generatie op generatie.
Eindelijk, door geest, wijsheid, welkom en de Grote Moskee, Djenné is en blijft de “vrome stad”.
Beveiligings- en beheervereisten
De stad Djenné geniet wettelijke bescherming door de vermelding van het onroerend goed op de lijst van nationaal erfgoed en de oprichting van een culturele missie voor het behoud ervan.
De Grote Moskee, de koranscholen en de graven van de heiligen genieten de gebruikelijke bescherming door de oprichting van een beheerscomité voor de moskee, de vereniging voor koranscholen en toezicht door het dorpshoofd, zijn raads- en districtshoofden.
De site beschikt over een "instandhoudings- en beheersplan" voor een duur van vijf (5) jaar, 2008-2012, die is opgesteld in samenwerking met de gemeenschappen volgens een participatieve aanpak.
Mogelijke problemen kunnen optreden bij bevolkingsgroei en bouwspeculatie. De grenzen van het beschermingsgebied zijn vaag. Een stedenbouwkundige verordening die in voorbereiding is, zou kunnen helpen bij het afbakenen van genoemde grenzen en bijdragen tot een duurzame ontwikkeling van de stad en het respecteren van de erfgoedwaarden.
De Culturele Missie vereist de terbeschikkingstelling van menselijke en materiële middelen om de controle over het onroerend goed te verzekeren tegen plundering en andere bedreigingen van het cultureel erfgoed.
