Pre-Spaanse stad Uxmal
Uitstekende universele waarde
Korte synthese
De ruïnes van de ceremoniële structuren in Uxmal vertegenwoordigen het hoogtepunt van de late Maya-kunst en architectuur in hun ontwerp, indeling en versiering, en het complex van Uxmal en de drie verwante steden Kabah, Labná en Sayil demonstreren op bewonderenswaardige wijze de sociale en economische structuur van de late Maya-samenleving.
De archeologische vindplaats Uxmal ligt 62 kilometer ten zuiden van Merida, vormt het centrum van de regio Puuc ("heuvel" of "keten van lage bergen") die ongeveer 7500 km 2 beslaat in het zuidwestelijke deel van de Mexicaanse staat Yucatan. De regio was een centrum voor handel en uitwisseling van ideeën - en waarschijnlijk ook mensen - met andere delen van Mexico.
De Maya-geschiedenis van de 16e eeuw, bekend als The Books of Chilam Balam, dateert de stichting van Uxmal in de late 10e eeuw na Christus. Archeologisch onderzoek en koolstofdatering suggereren dat de belangrijkste structuren in het complex, waaronder een reeks hydraulische werken, zoals reservoirs voor het opslaan van regenwater (de chultunoob), werden gebouwd tussen de 8e en 10e eeuw na Christus. Tijdens deze periode groeide Uxmal uit van een boerenstad tot een politiek en administratief centrum met tot 20, 000 inwoners. Het bestaan van een stadsmuur weerspiegelt een conflictsituatie, waarschijnlijk vanwege de versterking van andere stedelijke centra die uiteindelijk de controle van Uxmal over de regio betwistten; Uxmal werd na de 10e eeuw na Christus door zijn inwoners verlaten en werd niet meer dan een bedevaartsoord tot de verovering door de Spanjaarden.
In tegenstelling tot de meeste andere prehispanische steden, Uxmal is niet geometrisch ingedeeld. De ruimte is georganiseerd in relatie tot astronomische verschijnselen, zoals de opkomst en ondergang van Venus, en aangepast aan de topografie van de site, bestaat uit een reeks heuvels. Het belangrijkste kenmerk van de Puuc-architectuur is de verdeling van de gevels van gebouwen in twee horizontale elementen. De onderste hiervan is eenvoudig en bestaat uit zorgvuldig geklede blokken die alleen door deuropeningen zijn gebroken. Het bovenste niveau, daarentegen, is rijkelijk versierd met symbolische motieven in een zeer plastische stijl; de afzonderlijke blokken vormen een vorm van mozaïek. Er zijn sculpturen boven de deuropeningen en op de hoeken van het bovenste niveau, bijna altijd samengesteld uit voorstellingen van het hoofd van Chaac, de regengod.
Enkele van de belangrijkste gebouwen op de site zijn de Piramide van de Waarzegger, de Vierhoek van de Nonnen, het Gouverneurspaleis, het huis van de schildpadden, het balveld, evenals het nog niet uitgebreid onderzochte Zuidelijk Complex, waaronder de Grote Piramide en het Duivenhuis.
Belangrijke gebouwen op de andere locaties zijn het paleis in Sayil, en de Gateway Arch in Labná. Kaba, die in de regio slechts de tweede is na Uxmal in grootte en verbonden is met de laatste door een sacbe of verhoogde verhoogde weg, heeft het Paleis van de Maskers of Codz Pop. Echter, onderzoek op deze locaties staat nog in de kinderschoenen en biedt een groot potentieel voor de toekomst.
Criterium (i) :De ruïnes van de ceremoniële structuren in Uxmal, Kaba, Labná en Sayil vertegenwoordigen het hoogtepunt van de late Maya-kunst en architectuur in hun ontwerp, indeling, en versiering.
Criterium (ii): De rijkdom van de iconografie in de gebouwen van Uxmal is een tastbare uitdrukking van de complexe Maya-kosmogonie en van de intieme relatie die ze hadden met hun omgeving. De kunst en architectuur in Uxmal en de aangrenzende locaties getuigen bovendien van de migratie van stijlen uit de regio Rio Bec en Chenes, evenals uit het centrum van Mexico.
Criterium (iii):De grootsheid van de monumenten en de pracht van de architecturale stijlen die in Uxmal worden gevonden, onthullen het belang van deze stad als hoofdstad voor de economische en sociaal-politieke ontwikkeling van de prehispanic Maya-beschaving. Het complex van Uxmal en de drie verwante steden Kabah, Labná en Sayil demonstreren op bewonderenswaardige wijze de sociale en economische structuur van de late Maya-samenleving voordat deze verdween in de Terminal Klassieke Periode.
Integriteit
Vanwege de afgelegen ligging en de geringe bevolkingsdichtheid van de regio, de monumenten, vooral bij Labná en Sayil, zijn nog zeer goed bewaard gebleven. Dit wordt duidelijk wanneer de gebouwen worden vergeleken met foto's en tekeningen uit het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw.
De vroegste rapporten over de staat van instandhouding en over schoonmaak- en beschermingswerkzaamheden in Uxmal werden geproduceerd in 1913 en 1914. Systematisch archeologisch werk begon in 1940, uitgevoerd door Amerikaanse archeologen, en is sindsdien doorgegaan, uitgevoerd door Mexicaanse specialisten in samenwerking met conserverings- en restauratieactiviteiten. De afgelopen jaren is er ook gewerkt aan herbebossing en sanering van het hele gebied. Er is een nieuw bewegwijzeringssysteem ingevoerd en het museum is in 1986 opgericht, samen met betere parkeervoorzieningen.
authenticiteit
Bij de conserveringsactiviteiten bij Uxmal zijn originele materialen zoals kalk, en maakte gebruik van geavanceerde technologische middelen om de oorspronkelijke majesteit van de gebouwen te behouden, en zorgen voor structurele en decoratieve precisie van de restauraties. Gewelven en muren die door de tijd en de klimatologische omstandigheden waren beschadigd, werden opnieuw opgetrokken. Echter, het werk dat gedurende zo'n zeventig jaar in Uxmal is uitgevoerd, is beperkt gebleven tot consolidatie en anastylose, ruim binnen de parameters die zijn vastgelegd in het Handvest van Venetië van 1964.
Beveiligings- en beheervereisten
De federale wet inzake monumenten en archeologie van 1972, Artistiek, en Historische Zones stelt openbaar eigendom vast van alle archeologische eigendommen, ook als deze op particuliere gronden staan. Dit geldt in het geval van de Hacienda Uxmal, waar een deel van de archeologische zone zich bevindt. De bufferzone wordt bepaald door het decreet van 1994. Een deel van de bufferzone is eigendom van de gemeente Santa Elena, maar het grootste deel is van het particuliere Hacienda Uxmal.
Het beheer van de erfgoedaspecten van de site wordt uitgevoerd door het regionale centrum van Yucatan van het Nationaal Instituut voor Antropologie en Geschiedenis (INAH). Zaken met betrekking tot landgebruik, stedelijke ontwikkeling en het milieu zijn de zorg van het Ministerie van Sociale Ontwikkeling (SEDESOL).
Er is een INAH-staf van 22 mensen in Uxmal, verantwoordelijk voor de voogdij- en onderhoudswerkzaamheden. Onderzoek en conservering wordt uitgevoerd door specialisten van het Regionaal Centrum van Merida. Het regionale centrum van SEDESOL is ook betrokken bij landgebruik en milieuaspecten van beheer. Het Cultureel Instituut van de staat Yucatan is verantwoordelijk voor het beheer van het sitemuseum en zijn service-eenheid, opgericht in 1986 met een vaste staf van 25 medewerkers. Er is geen specifiek beheersplan voor Uxmal, omdat men van mening was dat het gebrek aan dreiging van, bijvoorbeeld, stadsontwikkeling betekende dat de normale INAH-onderhouds- en onderzoeksprogramma's adequate voorzieningen vormden. Echter, de autoriteiten beschouwen het nu als een prioriteit om een beheersplan op te stellen voor Uxmal en de Ruta Puuc. Als onderdeel van dit plan wordt het van belang geacht om de inspanningen van alle drie de bestuursniveaus te bundelen en mogelijkheden te bieden voor capaciteitsopbouw voor een nieuwe generatie professionals op het gebied van architectuur en restauratie. Een belangrijk aspect dat in dit verband in overweging moet worden genomen, is de opname van sociale en ecologische perspectieven die zullen helpen om de sociale duurzaamheid en de culturele en natuurlijke hulpbronnen van de sites te behouden, als erfenis voor toekomstige generaties.
