Historisch centrum van Santa Cruz de Mompox
Uitstekende universele waarde
Korte synthese
Santa Cruz de Mompox, gelegen in de moerassige tropen in het noorden van het departement Bolívar in het noorden van Colombia, werd rond 1539 gesticht aan de rivier de Magdalena, de belangrijkste waterweg van het land. Mompox was van groot logistiek en commercieel belang, als aanzienlijk verkeer tussen de haven van Cartagena en het binnenland reisde langs de rivier. Het speelde bijgevolg een sleutelrol in de Spaanse kolonisatie van Noord-Zuid-Amerika, een integraal onderdeel vormen van de processen van koloniale penetratie en heerschappij tijdens de Spaanse verovering en van de groei van communicatie en handel tijdens de 17e tot vroege 19e eeuw. De stad ontwikkelde zich parallel aan de rivier, de kronkelige hoofdstraat groeit vrij en in lengterichting langs de oever van de rivier, waarop barricademuren (albarradas) werden gebouwd om de stad te beschermen tijdens perioden van overstromingen. In plaats van het centrale plein dat typisch is voor de meeste Spaanse nederzettingen, Mompox heeft drie pleinen langs de rivier, elk met een eigen kerk en elk corresponderend met een voormalige Indiase nederzetting. De meeste gebouwen in het historische centrum van 458 ha bevinden zich in een opmerkelijke staat van instandhouding en worden nog steeds gebruikt voor hun oorspronkelijke doeleinden. waardoor een uitzonderlijke illustratie van een Spaanse riviernederzetting behouden blijft. Opgericht in 1540 aan de oevers van de rivier de Magdalena, Mompox speelde een sleutelrol in de Spaanse kolonisatie van Noord-Zuid-Amerika. Van de 16e tot de 19e eeuw ontwikkelde de stad zich parallel aan de rivier, waarbij de hoofdstraat als dijk fungeert. Het historische centrum heeft de harmonie en eenheid van het stedelijke landschap behouden. De meeste gebouwen worden nog steeds gebruikt voor hun oorspronkelijke doeleinden, geeft een uitzonderlijk beeld van hoe een Spaanse koloniale stad eruit zag.
Het historische centrum van Santa Cruz de Mompox' identiteit als Spaanse koloniale rivierhaven definieert het unieke en bijzondere karakter van zijn monumentale en huiselijke architectuur. Vanaf de 17e eeuw, huizen werden gebouwd aan de Calle de La Albarrada met de begane grond voor kleine winkels. Deze 'house-store'-gebouwen zijn gebouwd in rijen van drie tot tien eenheden. Significant in hun bijdrage aan het stadsbeeld zijn de open gangen over de voorgevels die een gemeenschappelijk dak delen. De privéwoningen van de 17e tot het begin van de 19e eeuw zijn aangelegd rond een centrale of laterale open ruimte, het creëren van gekoppelde omgevingen die zijn aangepast aan het klimaat en die de lokale gebruiken weerspiegelen. Het vroegste type huis voor kooplieden of kroondienaren heeft een centrale binnenplaats; er is vaak een secundaire binnenplaats voor diensten aan de achterkant van het gebouw. De meeste huizen hebben belangrijke kenmerken behouden, zoals versierde portalen en interieurs, balkons en galerijen. De bijzondere omstandigheden van de ontwikkeling van de stad langs de rivier hebben haar een kwaliteit gegeven met weinig parallellen in deze regio. De economische neergang in de 19e eeuw gaf een extra dimensie aan deze kwaliteit, het te behouden en het tot het meest opvallende overgebleven voorbeeld van dit type rivierstedelijke nederzetting in de regio te maken.
Criterium (iv):Het historische centrum van Santa Cruz de Mompox vormt een integraal onderdeel van de processen van koloniale penetratie en heerschappij tijdens de Spaanse verovering en de groei van communicatie en handel tijdens de 17e tot vroege 19e eeuw.
Criterium (v):De bijzondere omstandigheden van de ontwikkeling van de stad, die vrij en in lengterichting groeide en het kronkelige pad volgde van een weg die ongeveer evenwijdig aan de rivier was, hebben het een speciale kwaliteit gegeven met weinig parallellen in de regio van Noord-Zuid-Amerika. De daaropvolgende economische neergang en de opmerkelijke staat van bewaring die daaruit voortvloeide, verleent deze kwaliteit een extra dimensie, waardoor het het meest opvallende overgebleven voorbeeld van dit type stedelijke nederzetting in de rivier is.
Integriteit
De grenzen van het historische centrum van Santa Cruz de Mompox zijn duidelijk afgebakend en bevatten alle elementen die nodig zijn om de buitengewone universele waarde uit te drukken. Het onroerend goed is groot genoeg om de volledige weergave van de kenmerken en processen die de betekenis van het onroerend goed overbrengen, adequaat te waarborgen, en het heeft geen last van nadelige effecten van ontwikkeling en/of verwaarlozing.
authenticiteit
Vanwege het feit dat Santa Cruz de Mompox in de 19e eeuw veel van zijn economisch belang verloor, het historische centrum is niet onderworpen aan de druk voor herontwikkeling die andere steden van dit type in het noorden van Zuid-Amerika heeft getroffen. Het oorspronkelijke stratenpatroon van het historische centrum is intact bewaard gebleven, samen met een groot deel van de eerdere gebouwen. Het niveau van authenticiteit is daarom hoog qua setting, vormen, materialen en constructietechnieken. De meeste gebouwen worden nog steeds gebruikt voor hun oorspronkelijke doeleinden. Het historische centrum heeft daardoor zijn oorspronkelijke woonfunctie behouden. Het historische centrum is over het algemeen in een goede staat van bewaring; particuliere eigenaren zijn erg trots op hun eigendommen, die ze zonder overheidsfinanciering in goede staat houden.
Het historische centrum van Santa Cruz de Mompoxis is onderhevig aan overstromingen. De barricademuur die La Albarrada en het historische centrum beschermt, lekt en verslechtert; als resultaat, er is een risico op schade aan nutsnetwerken, structurele problemen in metselwerk en schade aan muren als gevolg van vocht.
Beveiligings- en beheervereisten
Het eigendom van het historische centrum van Santa Cruz de Mompox wordt gedeeld door particulieren, instellingen, de rooms-katholieke kerk (het bisdom Magangué) en lokale overheidsinstanties. Ongebruikelijk voor Colombia, er is in Mompox een traditie van het behoud van eigendom van particuliere huizen binnen een enkele familie. Het historische centrum werd uitgeroepen tot Nationaal Monument volgens de bepalingen van wet nr. 163 van 1959, die de basisprincipes voor het beheer en de bescherming van het cultureel erfgoed omvat. Het is sinds 1970 gereguleerd door een gemeentelijk bouwbesluit, waarmee alle bouwwerkzaamheden in het historische centrum streng worden gecontroleerd. Er zijn wettelijke bepalingen om het stedelijk en architectonisch erfgoed in stand te houden en te beschermen en tegelijkertijd aan te passen aan nieuwe omstandigheden en de behoeften van de ontwikkeling. De huidige stedenbouwkundige voorschriften voor het historische centrum, die de verantwoordelijkheid voor bepaalde aspecten van de bescherming van dit historische bezit delegeren aan lokale en regionale autoriteiten, werden in maart 1994 goedgekeurd door de Nationale Monumentenraad.
Het Colombiaans Cultureel Instituut (COLCULTURA), onderdeel van het Ministerie van Onderwijs, is het nationale agentschap dat verantwoordelijk is voor het behoud van het historische centrum van Santa Cruz de Mompox; het wordt geadviseerd door de Rijksmonumentenraad. De dienst Cultureel Erfgoed van COLCULTURA voert conserveringsprojecten uit via de afdeling Historische Centra en Bouwkundig Erfgoed en het Technisch Secretariaat van de Nationale Raad voor Monumenten. Er is geen beheersplan voor het pand op zich. Echter, de strikte bouwcode van 1994, de stedelijke regelgeving, de nationale wetgeving voor alle sites met een cultureel belang, plus de toezichthoudende rol en technische ondersteuning door de Rijksoverheid, effectief beheer van het gebied uitoefenen. Er is controle over ingrepen door particuliere eigenaren binnen het historische gebied, en specifieke functies worden toegewezen aan de verschillende entiteiten die deelnemen aan de bescherming ervan. Deze code is het model voor alle historische steden en stadscentra in Colombia. In de stedenbouwkundige voorschriften is een effectieve bufferzone van 183 ha voorgeschreven.
Om de uitzonderlijke universele waarde van het onroerend goed in de loop van de tijd te behouden, moet u zich voorbereiden op en het grote risico op overstromingen verminderen; en het nemen van maatregelen om de sociale en economische omstandigheden van de gemeenschap te verbeteren om problemen in verband met economische stagnatie te overwinnen. Andere belangrijke beheerskwesties die op het moment van inschrijving aan de orde kwamen, zijn onder meer het herstel van het historische karakter van het belangrijke deel van de stad tussen de pleinen Concepción en San Francisco en langs de oever van de rivier; voortdurende inspanningen om de oever van de rivier schoon te houden; en het ontwikkelen van een gedetailleerd toeristisch plan dat de kwaliteit van de bezoekerservaring respecteert en mechanismen voor het delen van voordelen voor lokale gemeenschappen promoot als een stimulans om hun steun voor het behoud van het onroerend goed te vergroten. Prioriteiten om dit te bereiken zijn onder meer gezamenlijke planning en actie tussen alle relevante nationale, regionale en lokale overheden en lokale gemeenschappen. De duurzaamheid van het vastgoed op lange termijn zou gebaat zijn bij de verdere ontwikkeling van een geïntegreerd plan dat al deze acties omvat, en het verstrekken van adequate en duurzame institutionele en financiële steun.
