Nationaal park Rapa Nui
Uitstekende universele waarde
Korte synthese
Rapa Nui National Park is een beschermd Chileens natuurgebied op Paaseiland, die de erfenis van de Rapa Nui-cultuur concentreert. Deze cultuur vertoonde bijzondere kenmerken die tot uiting komen in bijzondere architectuur en beeldhouwkunst binnen de Polynesische context. Paaseiland, het meest afgelegen bewoonde eiland ter wereld, is 3, 700 kilometer van de kust van continentaal Chili en heeft een oppervlakte van 16, 628 hectare, terwijl het werelderfgoed een oppervlakte van ongeveer zevenduizend hectare beslaat, waaronder vier nabijgelegen eilandjes.
Het eiland werd tegen het einde van het eerste millennium van de christelijke jaartelling gekoloniseerd door een kleine groep kolonisten uit Oost-Polynesië, wiens cultuur zich tussen de elfde en zeventiende eeuw manifesteerde in grote werken zoals de ahu -ceremoniële platforms- en gebeeldhouwde moai - kolossale beelden - die voorouders vertegenwoordigen. Rapa Nui National Park meest prominente kenmerken zijn de archeologische vindplaatsen. Naar schatting zijn er ongeveer 900 beelden, meer dan 300 ceremoniële platforms en duizenden structuren die verband houden met landbouw, begrafenisrituelen, huisvesting en productie, en andere soorten activiteiten. Prominent onder de archeologische stukken zijn de moai die in hoogte variëren van 2 m tot 20 m en voor het grootste deel zijn gesneden uit de geelbruine lavatufsteen, met behulp van eenvoudige pikhouwelen (toki) gemaakt van hard basalt en vervolgens van de hellingen neergelaten in eerder gegraven gaten. Er zijn veel soorten en van verschillende grootte:die in het proces van gesneden, degenen die worden verplaatst naar hun eindbestemming - de ahu -, die worden afgebroken en opgebouwd. De steengroeven (Rano Raraku en anderen) zijn van onschatbare waarde voor het proces van hun snijwerk. De ahu variëren aanzienlijk in grootte en vorm; de meest kolossale is de Ahu Tongariki, met zijn 15 moai. Er zijn bepaalde constante kenmerken, met name een verhoogd rechthoekig platform van grote bewerkte stenen gevuld met puin, een hellingbaan vaak geplaveid met ronde kiezelstenen, en genivelleerd gebied voor het platform. Ook uiterst waardevol zijn de rotskunstsites (pictogrammen en rotstekeningen), waaronder een grote verscheidenheid aan stijlen, technieken en motieven. Andere archeologische vindplaatsen zijn de grotten, die ook rotstekeningen bevatten. Er is ook een dorp van ceremoniële aard genaamd Orongo dat opvalt door zijn ligging en architectuur. Hoewel het niet zoveel aandacht heeft getrokken, de huisvesting en productiestructuren zijn van extreem belang.
Volgens sommige onderzoeken de uitputting van natuurlijke hulpbronnen had geleid tot een ecologische crisis en het verval van de oude Rapa Nui-samenleving tegen de 16e eeuw, wat leidde tot verval en tot de spirituele transformatie waarin deze megalithische monumenten werden vernietigd. De oorspronkelijke cultus van de voorouder werd vervangen door de cultus van de mens-vogel, die als uitzonderlijk getuigenis het ceremoniële dorp Orongo heeft, gelegen bij de vulkaan Rano Kau. Vierenvijftig half-onderaardse stenen huizen met elliptische plattegronden vullen deze heilige plaats aan, rijkelijk versierd met rotstekeningen die verwijzen naar zowel de mens-vogel als de vruchtbaarheid. Aan deze cultus zou halverwege de negentiende eeuw een einde komen.
Kolonisatie, de introductie van vee, de opsluiting van de oorspronkelijke bewoners in kleinere gebieden, het dramatische effect van buitenlandse ziekten en, bovenal, slavernij, de bevolking van Rapa Nui teruggebracht tot iets meer dan honderd. Momenteel, het eiland wordt bewoond door afstammelingen van de oude Rapa Nui en door immigranten met verschillende achtergronden, goed voor een aanzienlijke gemengde bevolking.
Critère (i):Rapa Nui National Park bevat een van de meest opmerkelijke culturele fenomenen ter wereld. Een artistieke en architecturale traditie van grote kracht en verbeeldingskracht werd ontwikkeld door een samenleving die meer dan een millennium volledig geïsoleerd was van externe culturele invloeden van welke aard dan ook.
Criterium (iii):Rapa Nui, de inheemse naam van Paaseiland, getuigt van een uniek cultureel fenomeen. Een samenleving van Polynesische afkomst die zich daar vestigde c. 300 na Christus vestigde een krachtige, fantasierijke en originele traditie van monumentale beeldhouwkunst en architectuur, vrij van enige invloeden van buitenaf. Van de 10e tot de 16e eeuw bouwde deze samenleving heiligdommen en richtte ze enorme stenen figuren op, bekend als moai, die een ongeëvenaard landschap creëerde dat mensen over de hele wereld blijft fascineren.
Criterium (v):Rapa Nui National Park is een getuigenis van het onmiskenbaar unieke karakter van een cultuur die een debacle leed als gevolg van een ecologische crisis, gevolgd door de inval van de buitenwereld. De substantiële overblijfselen van deze cultuur vermengen zich met hun natuurlijke omgeving om een ongeëvenaard cultureel landschap te creëren.
Integriteit
Het Rapa Nui National Park beslaat ongeveer 40% van het eiland en omvat een ensemble van locaties die zeer representatief zijn voor het geheel van de archeologische vindplaatsen en van de meest opvallende manifestaties van hun talrijke typologieën. De integriteit van de archeologische vindplaatsen is bewaard gebleven, maar het behoud van materialen is een zaak van grote zorg en wetenschappelijk onderzoek. De inspanningen op het gebied van beheer en behoud, nog onvoldoende, focus op het aanpakken van antropische factoren en de effecten van verwering, zowel op het materiaal -vulkanische lava en tufsteen- als op de stabiliteit van constructies. Er is vooruitgang geboekt bij de sluiting van gebieden, monitoring en de inrichting van wegen om de visuele integriteit van het landschap te behouden.
Er is een toename waargenomen bij runderen die illegaal binnen de parkgrenzen zwerven. In termen van invasieve vegetatie, bepaalde soorten hebben zich verspreid en hebben een impact gehad op het landschap. Tegelijkertijd, ze hebben een negatieve invloed gehad op de structurele stabiliteit die wordt aangepakt via het beheer van de sites.
authenticiteit
Het Rapa Nui National Park blijft een hoge mate van authenticiteit vertonen omdat er weinig is ingegrepen sinds het gebied in de late 19e eeuw virtueel werd verlaten. Een aantal restauraties en reconstructies van ahu zijn gemaakt op basis van strikt gecontroleerd wetenschappelijk onderzoek, en er is een heroprichting van gevallen moai geweest, met vervanging van de rode stenen hoofdtooien, maar deze gaan niet verder dan de toelaatbare grenzen van anastylose.
Authenticiteit wordt gehandhaafd en conserveringsinterventies zijn consistent met de Outstanding Universal Value van het onroerend goed, met een overheersend gevoel van respect voor de historische transformatie van de Rapa Nui-cultuur, die, in een context van diepe crisis, wierp de moai omver. In dit opzicht, het is belangrijk om te bedenken dat het Rapa Nui National Park een verslag moet geven van de verschillende stadia van de Rapa Nui-beschaving, die van zijn crisis niet uitsluit.
Beveiligings- en beheervereisten
Het Rapa Nui National Park heeft twee officiële beschermingen. Aan de ene kant, sinds 1935 is het een nationaal park, beheerd door de National Forest Service of Chile (CONAF). Anderzijds, het hele eiland werd in 1935 uitgeroepen tot Nationaal Monument en hetzelfde werd gedaan met de eilandjes naast Paaseiland in 1976. Het pand geniet een solide wettelijk en institutioneel kader voor bescherming en beheer. Er zijn twee instellingen die verantwoordelijk zijn voor deze activiteit en die coördineren met elkaar (National Monuments Council en CONAF) en met de gemeenschap voor conservering en beheer. Er is een museum, het R.P. Sebastian Englert Museum voor Antropologie, die onderzoeks- en instandhoudingsinspanningen ondersteunt. Er is een beheerplan dat periodiek wordt beoordeeld en er is een team dat verantwoordelijk is voor het parkbeheer. Hoe dan ook, sitebeheer wordt complex vanwege culturele verschillen en de terughoudendheid van een deel van sommige sectoren van de lokale gemeenschap over staatsinterventie.
Bezoekersbeheer is een grote noodzaak, met uitdagingen bij het opzetten van draagkracht en het bieden van infrastructuur voor basisdiensten en tolkdiensten. Ook, het is noodzakelijk dat de lokale bevolking de instandhoudingsinspanningen effectief ondersteunt, bijvoorbeeld, via veecontrole.
Een betere dialoog tussen onderzoekers is nodig om tot conclusies te komen over de beschikbare kennis en deze op een voor conservering bevorderlijke functionele wijze te beheren; om de geproduceerde informatie te systematiseren en een periodieke, uitgebreid en duurzaam monitoringsysteem. Er zijn extra medewerkers en middelen nodig voor het beheer en de verzorging van de site, om het aantal en de opleiding van het parkwachtersteam te versterken, en het exploitatiebudget te verhogen. Er is een constante druk op parkgronden; de staat moet zijn illegale bezetting voorkomen.
De essentiële vereiste voor de bescherming en het beheer van dit eigendom ligt in zijn veelzijdige status als werelderfgoed, als referentiepunt en basis voor de ontwikkeling van de bevolking van het eiland, en bewaarplaats van antwoorden op fundamentele vragen die nog lang niet zijn onthuld.
